Perła w koronie

Śląsk, lata 30. XX wieku. Właściciel kopalni, Niemiec, decyduje o jej zamknięciu i zalaniu wodą. Górnicy, wśród których jest Jaś (Olgierd Łukaszewicz), dowiadują się o tym na dwa tygodnie przed datą zamknięcia zakładu. Postanawiają rozpocząć strajk okupacyjny, na czele którego staje Hubert Siersza (Franciszek Pieczka). Tymczasem dawny powstaniec śląski Erwin Maliniok (Jan Englert), zwolniony z kopalni za podżeganie do buntu, organizuje w mieście spontaniczną akcję poparcia dla strajkujących. Biorą w niej udział rodziny górników i starzy Ślązacy. Siersza wysyła Alojza Grudnioka (Henryk Maruszczyk) do Warszawy, na rozmowy z przedstawicielami Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Negocjacje nie przynoszą jednak skutku. Górnicy przystępują więc do strajku głodowego. Kiedy i to pozostaje bez wpływu na decyzję właściciela, ogłaszają, że nie wyjadą na powierzchnię, choćby rozpoczęto zalewanie kopalni. Dla Jasia rozstanie z młodą żoną Wichtą (Łucja Kowolik), którą kocha do szaleństwa, jest bardzo trudne. Rozumie jednak, że protest jest konieczny nie tylko dlatego, że górnikom grozi utrata pracy, lecz także dlatego, że kopalnia jest dla nich czymś świętym. Tu pracowali ich ojcowie i dziadkowie. Udział w strajku staje się dla Jasia próbą dojrzałości. W 1972 roku film Kazimierza Kutza zdobył kilka nagród, m.in. Grand Prix Złote Grono podczas LLF w Łagowie, Złoty Globus na MFF w Mediolanie i Wielką Nagrodę oraz nagrodę za reżyserię podczas MFF w Panamie.